Araştırmalar, alfa-tokoferolün (E vitamini) böbrek hasarı üzerinde önemli koruyucu etkiler sağladığını göstermektedir. Bu bulgular, oksidatif stresle ilişkili böbrek rahatsızlıklarında diyetetik yaklaşımların önemini vurgulamaktadır. Bu yazıda, alfa-tokoferolün böbrek sağlığı üzerindeki güncel bilimsel kanıtları, etki mekanizmaları ve klinik uygulamalara yansımaları incelenecektir.
Mekanizmalar ve Fizyolojik Etkiler
Alfa-tokoferol, böbrek dokusunu başlıca oksidatif stresi ve lipid peroksidasyonunu azaltarak korumaktadır. Ayrıca süperoksit dismutaz, katalaz ve glutatyon peroksidaz gibi antioksidan enzim aktivitesini artırmakta ve inflamasyon ile hücre sağkalımıyla ilişkili gen ekspresyonunu modüle etmektedir. Stres altındaki hücresel homeostazı sürdürmeye yardımcı olan kalneksin gibi koruyucu proteinleri indüklediği de belirtilmektedir.
Mevcut Bilimsel Kanıtlar
Alfa-tokoferolün böbrek koruyucu etkileri, çeşitli deneysel ve klinik çalışmalarda gösterilmiştir.
İlaç kaynaklı nefrotoksisite durumunda, alfa-tokoferol cisplatin, karboplatin, gabapentin, arsenik ve okratoksin A'dan kaynaklanan böbrek hasarını azaltmaktadır. Bu durum, serum kreatinin/üre seviyelerinin düşmesi, antioksidan durumun iyileşmesi ve histolojik sonuçların düzelmesiyle desteklenmektedir.
İskemi-reperfüzyon hasarında, alfa-tokoferol ön tedavisi hayvan modellerinde hayatta kalmayı artırmakta, ATP'yi korumakta ve doku hasarını azaltmaktadır.
Kronik böbrek hastalığı ve glomerülosklerozda, takviyenin lipid profillerini iyileştirdiği, proteinüriyi azalttığı ve glomerüler hasarın ilerlemesini yavaşlattığı bildirilmektedir.
Kontrast kaynaklı nefropatide, hem hayvan hem de insan çalışmalarında radyokontrast maruziyetinden sonra akut böbrek hasarı insidansını düşürdüğü gözlemlenmiştir.
Klinik Uygulamalar
Alfa-tokoferol, oksidatif stresle mücadele ederek, antioksidan savunmaları güçlendirerek ve hücresel yolları modüle ederek geniş çaplı böbrek koruması sağlamaktadır. Bu faydalar, çeşitli deneysel modeller ve klinik senaryolar genelinde desteklenmekte olup, böbrek koruması için yardımcı bir terapi olarak potansiyelini vurgulamaktadır.
Kaynaklar
Abaid, M., Qamar, K., Umbreen, F., Zahid, A., Faisal, T., & Saadia, A. (2023). Ameliorative Effects of Alpha-tocopherol in Carboplatin Induced Toxicity on Histomorphology of Renal Cortex in Rats. Journal of the College of Physicians and Surgeons--Pakistan : JCPSP, 33 7, 722-726. https://doi.org/10.29271/jcpsp.2023.07.722
Ajibade, T., Oyetunji, G., Esan, O., Adetona, M., Oyagbemi, A., Omobowale, T., Ola-Davies, O., Saba, A., Adedapo, A., Yakubu, M., Nwulia, E., & Oguntibeju, O. (2024). Alpha-tocopherol and quercetin modulate primary hemodynamic parameters, oxidative stress indices, and biomarkers of cardio-renal functioning in ethanol-exposed rats. American Journal of Biopharmacy and Pharmaceutical Sciences. https://doi.org/10.25259/ajbps_6_2024
Ajith, T., Nivitha, V., & Usha, S. (2007). Zingiber officinale Roscoe alone and in combination with alpha-tocopherol protect the kidney against cisplatin-induced acute renal failure. Food and chemical toxicology : an international journal published for the British Industrial Biological Research Association, 45 6, 921-7. https://doi.org/10.1016/J.FCT.2006.11.014
Ajith, T., Usha, S., & Nivitha, V. (2007). Ascorbic acid and alpha-tocopherol protect anticancer drug cisplatin induced nephrotoxicity in mice: a comparative study. Clinica chimica acta; international journal of clinical chemistry, 375 1-2, 82-6. https://doi.org/10.1016/J.CCA.2006.06.011
Alpha-Tocopherol ameliorates arsenic induced nephrotoxicity in Wistar rats. (2024). Indian Journal of Experimental Biology. https://doi.org/10.56042/ijeb.v62i06.3751
El-Kattan, M., Khattab, M., Maksoud, F., Eldein, M., Abdel-Raof, N., Awad, W., & Elshatory, A. (2023). Nephrotoxicity after sub chronic misuse of gabapentin and the protective role of alpha-tocopherol, an experimental study. Zagazig Journal of Forensic Medicine. https://doi.org/10.21608/zjfm.2023.218877.1154
Galli, F., Bonomini, M., Bartolini, D., Zatini, L., Reboldi, G., Marcantonini, G., Gentile, G., Sirolli, V., & Di Pietro, N. (2022). Vitamin E (Alpha-Tocopherol) Metabolism and Nutrition in Chronic Kidney Disease. Antioxidants, 11. https://doi.org/10.3390/antiox11050989
Gurel, A., Armutcu, F., Şahin, Ş., Sogut, S., Ozyurt, H., Gulec, M., Kutlu, N., & Akyol, O. (2004). Protective role of alpha-tocopherol and caffeic acid phenethyl ester on ischemia-reperfusion injury via nitric oxide and myeloperoxidase in rat kidneys. Clinica chimica acta; international journal of clinical chemistry, 339 1-2, 33-41. https://doi.org/10.1016/J.CCCN.2003.09.013
Islam, K., O’Byrne, D., Devaraj, S., Palmer, B., Grundy, S., & Jialal, I. (2000). Alpha-tocopherol supplementation decreases the oxidative susceptibility of LDL in renal failure patients on dialysis therapy. Atherosclerosis, 150 1, 217-24. https://doi.org/10.1016/S0021-9150(99)00410-4
Kongkham, S., Sriwong, S., & Tasanarong, A. (2013). Protective effect of alpha tocopherol on contrast-induced nephropathy in rats. Nefrologia : publicacion oficial de la Sociedad Espanola Nefrologia, 33 1, 116-23. https://doi.org/10.3265/Nefrologia.pre2012.Nov.11736
Koya, D., Lee, I., Ishii, H., Kanoh, H., & King, G. (1997). Prevention of glomerular dysfunction in diabetic rats by treatment with d-alpha-tocopherol. Journal of the American Society of Nephrology : JASN, 8 3, 426-35.
Lee, W., Akatsuka, S., Shirase, T., Dutta, K., Jiang, L., Liu, Y., Onuki, J., Yamada, Y., Okawa, K., Wada, Y., Watanabe, A., Kohro, T., Noguchi, N., & Toyokuni, S. (2006). Alpha-tocopherol induces calnexin in renal tubular cells: another protective mechanism against free radical-induced cellular damage. Archives of biochemistry and biophysics, 453 2, 168-78. https://doi.org/10.1016/J.ABB.2006.07.002
Lee, H., Kim, H., & Ryu, D. (2023). Protective Effect of alpha-Tocopherol against Ochratoxin A in Kidney Cell Line HK-2. Journal of food protection, 100082. https://doi.org/10.1016/j.jfp.2023.100082
Monami, M., Cignarelli, A., Pinto, S., D’Onofrio, L., Milluzzo, A., Miccoli, R., Penno, G., & Mannucci, E. (2019). Alpha-Tocopherol and contrast-induced nephropathy: a meta-analysis of randomized controlled trials. International journal for vitamin and nutrition research. Internationale Zeitschrift fur Vitamin- und Ernahrungsforschung. Journal international de vitaminologie et de nutrition, 1-9. https://doi.org/10.1024/0300-9831/a000573
Takenaka, M., Tatsukawa, Y., Dohi, K., Ezaki, H., Matsukawa, K., & Kawasaki, T. (1981). Protective effects of alpha-tocopherol and coenzyme Q10 on warm ischemic damages of the rat kidney. Transplantation, 32 2, 137-41. https://doi.org/10.1097/00007890-198108000-00010
Tasanarong, A., Piyayotai, D., & Thitiarchakul, S. (2009). Protection of radiocontrast induced nephropathy by vitamin E (alpha tocopherol): a randomized controlled pilot study. Journal of the Medical Association of Thailand = Chotmaihet thangphaet, 92 10, 1273-81.
Washio, M., Nanishi, F., Okuda, S., Onoyama, K., & Fujishima, M. (1994). Alpha tocopherol improves focal glomerulosclerosis in rats with adriamycin-induced progressive renal failure. Nephron, 68 3, 347-52. https://doi.org/10.1159/000188398
