Güncel araştırmalar D vitamini takviyesinin, özellikle eksikliği olan bireylerde, cinsel fonksiyonu iyileştirebileceğini göstermektedir. Bu bulgular, diyetisyenler için cinsel sağlığın beslenme yönetimi açısından kritik öneme sahiptir. Bu yazıda, D vitamini ve diğer vitaminlerin cinsel fonksiyon üzerindeki etkileri ile ilgili güncel bilimsel kanıtlar ve klinik uygulamalara yansımaları incelenecektir.
Mevcut Bilimsel Kanıtlar
D vitamini takviyesinin cinsel fonksiyon üzerindeki potansiyel rolü son yıllarda bilimsel araştırmaların odağı haline gelmiştir. Sistematik derlemeler, randomize kontrollü çalışmalar (RKÇ'ler) ve kesitsel çalışmalar, D vitamini eksikliği olan hem erkeklerde hem de kadınlarda cinsel fonksiyonun iyileşebileceğine işaret etmektedir. Araştırılan popülasyonlar arasında D vitamini eksikliği olan bireyler, menopoz sonrası kadınlar, infertil erkekler ve cinsel işlev bozukluğu olan kişiler yer almaktadır.
Erkeklerde, daha yüksek D vitamini seviyeleri erektil fonksiyon, cinsel istek ve memnuniyet ile ilişkilendirilmektedir. Kadınlarda ise, özellikle vajinal fitiller aracılığıyla D vitamini takviyesi, menopoz sonrası kadınlarda cinsel fonksiyon skorlarını iyileştirmektedir.
Diğer vitaminlerin (A, C, E) cinsel fonksiyon üzerindeki etkilerine dair kanıtlar ise daha az ikna edicidir. Çoğu çalışma, bu vitaminlerin cinsel fonksiyon üzerinde anlamlı bir etkisini rapor etmemektedir. Bir RKÇ, Niasin'in (B3 vitamini) erektil fonksiyonu iyileştirdiğini bulmuş olsa da, diğer B vitaminleri hakkındaki veriler sınırlıdır. E vitamini tek başına cinsel fonksiyonu önemli ölçüde etkilemezken, safran gibi maddelerle kombinasyon terapilerinin bazı faydaları olabileceği gözlenmiştir.
Mekanizmalar ve Fizyolojik Etkiler
D vitamininin cinsel fonksiyon üzerindeki etkilerini açıklayan mekanistik çalışmalar, bu vitaminin endotel fonksiyonunu, hormon sentezini ve anti-inflamatuar yolları modüle ederek etkilerini gösterdiğini öne sürmektedir. Bu biyokimyasal ve fizyolojik etkileşimler, D vitamininin cinsel sağlık üzerindeki olumlu sonuçlarını desteklemektedir.
Klinik Uygulamalar
Güncel kanıtlar, özellikle D vitamini eksikliği veya cinsel işlev bozukluğu olan bireylerde D vitamini takviyesi ile cinsel fonksiyon arasında pozitif bir ilişki olduğunu desteklemektedir. Diyetisyenler için bu durum, cinsel sağlık şikayeti olan ve D vitamini eksikliği tespit edilen danışanlarda, beslenme müdahalesi olarak D vitamini takviyesinin değerlendirilebileceğini göstermektedir. Ancak, diğer vitaminlerin cinsel fonksiyon üzerindeki faydalarına dair kanıtlar zayıf veya yetersiz olduğundan, bu vitaminlerin cinsel işlev bozukluğunun tedavisi için rutin olarak önerilmesi mevcut bilimsel verilerle desteklenmemektedir.
Sınırlılıklar ve Gelecek Araştırma Alanları
Çalışmaların çoğu küçük örneklem büyüklükleri, kısa müdahale süreleri ve sonuç ölçümlerindeki heterojenlik gibi metodolojik sınırlılıklara sahiptir. Bazı RKÇ'ler, D vitamini takviyesinin seks hormonları veya semen kalitesi üzerinde anlamlı bir etkisi olmadığını bulmuştur, ancak belirli alt gruplarda sperm motilitesi ve canlı doğum oranlarında iyileşmeler kaydedilmiştir. D vitamininin cinsel fonksiyon üzerindeki etkilerinin, başlangıçtaki eksikliği olan bireylerde daha belirgin olabileceği belirtilmektedir.
Kanıt kalitesi orta düzeydedir ve nedensellik ilişkisini netleştirmek, optimal dozaj, süre ve hedef popülasyonları belirlemek için daha büyük, daha uzun süreli randomize kontrollü çalışmalara ihtiyaç duyulmaktadır. Gelecekteki araştırmalar, D vitamininin cinsel sağlık üzerindeki rolünü ve diğer vitaminlerin potansiyel etkilerini daha fazla açıklığa kavuşturmalıdır.
Kaynaklar
Adamczewska D, Słowikowska-Hilczer J, Walczak-Jędrzejowska R. The Association between Vitamin D and the Components of Male Fertility: A Systematic Review. Biomedicines. 2022;11.
Arab A, Hadi A, Moosavian S, Askari G, Nasirian M. The association between serum vitamin D, fertility and semen quality: A systematic review and meta-analysis. International journal of surgery. 2019.
Bahramy P, Mohammad-Alizadeh-Charandabi S, Ramezani-Nardin F, Mirghafourvand M. Serum Levels of Vitamin D, Calcium, Magnesium, and Copper, and their Relations with Mental Health and Sexual Function in Pregnant Iranian Adolescents. Biological Trace Element Research. 2020;198:440-448.
Banaei M. The effect of vitamin D on sexual function: a systematic review. Nutrire. 2023;48.
Boeri L, Capogrosso P, Ventimiglia E, Cazzaniga W, Pozzi E, Belladelli F, Chierigo* F, Abbate C, Dehò F, Mirone V, Gaboardi F, Emanuele M, Montorsi F, Salonia A. MP40-19 VITAMIN D STATUS IS ASSOCIATED WITH SEXUAL FUNCTION IMPAIRMENT: PRELIMINARY FINDINGS FROM A CROSS SECTIONAL STUDY. The Journal of Urology. 2019;201:e594.
Boeri L, De Lorenzis E, Lucignani G, Turetti M, Silvani C, Zanetti S, Longo F, Albo G, Salonia A, Montanari E. Oral preparation of hyaluronic acid, chondroitin sulfate, N-acetylglucosamine, and vitamin C improves sexual and urinary symptoms in participants with recurrent urinary tract infections: a randomized crossover trial. The journal of sexual medicine. 2024.
Calagna G, Catinella V, Polito S, Schiattarella A, De Franciscis P, D'antonio F, Calỉ G, Perino A, Cucinella G. Vitamin D and Male Reproduction: Updated Evidence Based on Literature Review. Nutrients. 2022;14.
Canguven O, Talib R, Ansari E, Yassin D, Naimi A. Vitamin D treatment improves levels of sexual hormones, metabolic parameters and erectile function in middle-aged vitamin D deficient men. The Aging Male. 2017;20:16-19.
Cito G, Cocci A, Micelli E, Gabutti A, Russo G, Coccia M, Franco G, Serni S, Carini M, Natali A. Vitamin D and Male Fertility: An Updated Review. The World Journal of Men's Health. 2019;38:164-177.
Crafa A, Cannarella R, Barbagallo F, Leanza C, Palazzolo R, Flores H, La Vignera S, Condorelli R, Calogero A. Mechanisms Suggesting a Relationship between Vitamin D and Erectile Dysfunction: An Overview. Biomolecules. 2023;13.
Cutolo M, Frost P, Hassanein M, Huri H, Abduelkarem A, Baig K. Therapeutic Effects of Vitamin D on Vaginal, Sexual, and Urological Functions in Postmenopausal Women. Nutrients. 2023;15.
Dąbrowski F, Grzechocinska B, Wielgoś M. The Role of Vitamin D in Reproductive Health—A Trojan Horse or the Golden Fleece?. Nutrients. 2015;7:4139-4153.
Eskenazi B, Kidd S, Marks A, Sloter E, Block G, Wyrobek A. Antioxidant intake is associated with semen quality in healthy men. Human reproduction. 2005;20:1006-1012.
Ghanbari-Homaie S, Ataei-Almanghadim K, Mirghafourvand M. Effect of vitamins on sexual function: A systematic review. International journal for vitamin and nutrition research. Internationale Zeitschrift fur Vitamin- und Ernahrungsforschung. Journal international de vitaminologie et de nutrition. 2021;1-10.
Herold E, Mottin J, Sabry Z. Effect of vitamin E on human sexual functioning. Archives of Sexual Behavior. 1979;8:397-403.
Izadi S, Mohammad-Alizadeh-Charandabi S, Yadollahi P, Mirghafourvand M. Effect of vitamin E with and without saffron on the sexual function in women of reproductive age with sexual dysfunction: a randomized controlled trial. BMC Women's Health. 2024;24.
Jalali-Chimeh F, Gholamrezaei A, Vafa M, Nasiri M, Abiri B, Darooneh T, Ozgoli G. Effect of Vitamin D Therapy on Sexual Function in Women with Sexual Dysfunction and Vitamin D Deficiency: A Randomized, Double-Blind, Placebo Controlled Clinical Trial. The Journal of Urology. 2019;201:987–993.
Janjuha R, Bunn D, Hayhoe R, Hooper L, Abdelhamid A, Mahmood S, Hayden-Case J, Appleyard W, Morris S, Welch A. Effects of Dietary or Supplementary Micronutrients on Sex Hormones and IGF-1 in Middle and Older Age: A Systematic Review and Meta-Analysis. Nutrients. 2020;12.
Javed A, Movassagh S, Doultani S, Kumari T, Sharma R, Zeya M, Andrabi S, Saba K. The relationship between vitamin D levels and erectile dysfunction: A mini-review. Clinical and experimental reproductive medicine. 2025.
Jensen B. Vitamin D and male reproduction. Nature Reviews Endocrinology. 2014;10:175-186.
Jensen B. Vitamin D metabolism, sex hormones, and male reproductive function. Reproduction. 2012;144:135-152.
Jensen B, Lawaetz J, Andersson A, Petersen J, Nordkap L, Bang A, Ekbom P, Joensen U, Prætorius L, Lundstrøm P, Boujida V, Lanske B, Juul A, Jørgensen N. Vitamin D deficiency and low ionized calcium are linked with semen quality and sex steroid levels in infertile men. Human reproduction. 2016;31:1875-1885.
Jensen B, Lawaetz J, Petersen J, Juul A, Jørgensen N. Effects of Vitamin D Supplementation on Semen Quality, Reproductive Hormones, and Live Birth Rate: A Randomized Clinical Trial. The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism. 2017;103:870–881.
Kinuta K, Tanaka H, Moriwake T, Aya K, Kato S, Seino Y. Vitamin D is an important factor in estrogen biosynthesis of both female and male gonads. Endocrinology. 2000;141:1317-1324.
Krysiak R, Kowalcze K, Szkróbka W, Okopień B. Sexual Function and Depressive Symptoms in Young Women with Euthyroid Hashimoto’s Thyroiditis Receiving Vitamin D, Selenomethionine and Myo-Inositol: A Pilot Study. Nutrients. 2023;15.
Krysiak R, Szwajkosz A, Okopień B. The effect of low vitamin D status on sexual functioning and depressive symptoms in apparently healthy men: a pilot study. International Journal of Impotence Research. 2018;30:224-229.
Luca B, Edoardo P, Federico B, Giuseppe F, Simone C, Francesco L, Alessandro B, Luigi C, Massimiliano R, Fausto N, Alessia d, Ludovica C, Margherita F, Christian C, Paolo C, Francesco M, Andrea S. (145) VITAMIN D DEFICIENCY IS ASSOCIATED WITH SEXUAL FUNCTION IMPAIRMENT: FINDINGS FROM A CROSS SECTIONAL STUDY. The Journal of Sexual Medicine. 2023.
Maghsoumi-Norouzabad L, Javid A, Mansoori A, Dadfar M, Serajian A. The effects of Vitamin D3 supplementation on Spermatogram and endocrine factors in asthenozoospermia infertile men: a randomized, triple blind, placebo-controlled clinical trial. Reproductive Biology and Endocrinology : RB&E. 2021;19.
Olivencia M, Climent B, Barreira B, Morales-Cano D, Sánchez A, Fernández A, García-Gómez B, Romero‐Otero J, Rodríguez C, Moreno L, Prieto D, Larriba M, Cogolludo Á, Angulo J, Perez-Vizcaino F. Vitamin D deficiency induces erectile dysfunction: Role of superoxide and Slpi. British journal of pharmacology. 2025.
Sarebani Z, Chegini V, Chen H, Aali E, Mirzadeh M, Abbaspour M, Griffiths M, Alimoradi Z. Effect of vitamin D vaginal suppository on sexual functioning among postmenopausal women: A three-arm randomized controlled clinical trial. Obstetrics & Gynecology Science. 2023;66:208-220.
Tirabassi G, Sudano M, Salvio G, Cutini M, Muscogiuri G, Corona G, Balercia G. Vitamin D and Male Sexual Function: A Transversal and Longitudinal Study. International Journal of Endocrinology. 2018.
Van Buggenhout M, Nyamaah J, Narinx N, Rastrelli G, Wu F, O'Neill T, Vanderschueren D, Antonio L. LOW 25-HYDROXY-VITAMIN D3 CONCENTRATIONS ARE ASSOCIATED WITH SEXUAL SYMPTOMS IN MIDDLE-AGED AND OLDER MEN. The Journal of Sexual Medicine. 2025.
Vitale S, Caruso S, Rapisarda A, Cianci S, Cianci A. Isoflavones, calcium, vitamin D and inulin improve quality of life, sexual function, body composition and metabolic parameters in menopausal women: result from a prospective, randomized, placebo-controlled, parallel-group study. Przegla̜d Menopauzalny = Menopause Review. 2018;17:32-38.
Youssef E, Badie M, Ismail D, Gamal A, Eldamanhoury H. The effectiveness of vitamin D as an alternative to FDA-approved treatment and other therapies for managing vulvovaginal atrophy and sexual inactivity in postmenopausal women. A systematic review and meta-analysis. International journal of gynaecology and obstetrics: the official organ of the International Federation of Gynaecology and Obstetrics. 2025.
